Fırat Nehri, Halfeti ve Zeugma
Yüzyıllardır güneydoğuya hayat veren Fırat Nehri üzerindeki tarihi beldelerin büyük bir bölümü Birecik Barajı’nın yapımı ve yapay gölün yükselmesiyle sular altında kaldı.
Bazı bölge insanları bu değişikliği kendilerine kar sağlayacak bir iş haline getirmeyi bildi. Rumkale ve Zeugma arasında düzenlenen tekne turları sayesinde bölgeyi tanımak isteyen yerli ve yabancı turistler eşsiz bir gün geçirebiliyor.
Tekne turları genellikle Halfeti’den ayarlanabiliyor. Sürat tekneleri mesafeleri daha çabuk aldığından tercih sebebi sayılabilir ancak daha sakin bir gezi yapmak isteyenler normal tekneleri tercih edebilirler. Tekneler genelde 15’er kişilik ve yöreyi ve denizciliği çok iyi bilen kaptanlar tarafından idare ediliyor.
Tekne turları isteğe bağlı olarak çeşitli etapları kapsayabiliyor. Halfeti ve Rumkale arasındaki 20 dakikalık bir yolculuk ve kalenin gezilmesi şeklindeki kısa bir tur programı yada Rumkale, Savaşan Köyü, Halfeti ve Zeugma arasındaki 3.5 saatlik tur programından herhangi biri seçilebiliyor.
Tekne turlarına olan ilginin son zamanlarda çok artması bölge ekonomisinin canlanmasına yardım ediyor. Özellikle bahar aylarında turist patlaması yaşanıyor ve her kesimden turist tekne turlarına akın ediyor. Çeşitli ülkelerin devlet başkanları, büyükelçileri ve tanınmış işadamları bu turlara katılıyor.
Fırat Nehri’ndeki bu fantastik yolculuğu yapmak isteyenler oldukça uygun fiyat ödüyorlar. Tekne turları 15 ila 20 kişilik ekipler halinde yapılabiliyor. Ekip daha büyük olursa fiyatta indirim sağlanabiliyor. Tekne turlarında, Rumkale Yarımadası’nın tarihi mekanları turistlere gezdirildikten sonra tekne ile Halfeti’ye bırakılıyor. Halfeti’de yenen güzel bir yemeğin ardından turisler aynı yoldan geri dönüyor.
Rumkale ve Zeugma arasındaki 3.5 saatlik turun maliyeti biraz daha fazla.
RUMKALE
Rumkale, Halfeti’ye yaklaşık yarım saatlik bir mesafede. Antik dönemdeki adı Hromgla olan kaleyi Hz. İsa’nın havarilerinden Johannes Roma döneminde merkez yapmış ve Hıristiyanlığı bölgede yaymaya çalışmış. Johannes’in mezarının kalede olduğuna inanılması da Rumkale’yi Hıristiyanların gözünde kutsal bir konuma sokuyor.
Fırat kenarındaki sarp kayalıklar üzerinde yükselen Rumkale, uzun yıllar çeşitli saldırılara karşı direnebilmeyi başarmış. Dört ana kapısı olan Rumkale’nin saldırılara göğüs geren mazgallarından büyük bir kısmı da bugüne ulaşmayı başarmış.
1516 yılında Osmanlı egemenliğine giren kale Halep Eyaletinin Birecik Sancağına bağlı bir kaza konumuna getirilmiş. Bu yüzden kale’de Türk-İslam sanatının özellikleri görülüyor. 8 burç’un bulunduğu kalenin büyük bir bölümü toprağa gömülü halde bulunuyor. Kale içinde güneyde yer alan Aziz Nerses kilisesi 1173 yılında Aziz Nerses tarafından kendi adına yaptırılmış.
HALFETİ
Savaşan Köyü’nden yaklaşık 10 dakika sonra ünlü Halfeti ilçesine ulaşılıyor. Halfeti, tarihi özellikleri, iklimi ve su sporlarına uygun konumu ile tam bir tatil beldesi olma yolunda. Halfeti, Orta Fırat bölümünde, Şanlıurfa’ya bağlı bir ilçe. 35 kilometrelik bir yolla Birecik’e, oradan da Gaziantep-Şanlıurfa yoluna bağlanıyor.
Urartu yazıtlarında Halpa olarak bilinen Halfeti’nin tarihi çok eskilere dayanıyor. Üzerinde birçok uygarlıklar konaklamış. Halfeti ile ilgili ele geçen en eski kayıtlar kentin M.Ö. 855 yılında Asur Kralı III. Salmanasar tarafından ele geçirildiği gösteriyor. Uzun yıllar Hıristiyanlar için önemli bir yerleşim yeri olan Halfeti, Memlüklerin şehri almasıyla İslam kültürüyle tanışıyor. Ardından Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına katılıyor.
Halfetililerin tüm geçim kaynağını oluşturan bahçeciliğin Birecik Barajı’nın yapımından sonra son bulması yöre insanının alternatif arayışlara itti. Zeugma Antik Kenti ile Rumkale arasında tekne turları Halfeti’nin önemli turizm kaynaklarından biri haline geldi. Halfeti diğer beldelere göre daha ulaşılır olması ve Zeugma Antik Kenti ve Rumkale arasında bulunması ilçeyi daha da önemli bir konuma getiriyor.
Tekne gezisi sırasında Halfeti’ye uğranmasının en önemli nedeni Duba Restoran’da yenecek olan yemekler. Nehrin ortasında dubalar üzerine kurulan restoran’da yöreye ait tüm ünlü yemekleri tatmak mümkün.
ZEUGMA ANTİK KENTİ
Yaklaşık 20 bin dönümlük bir arazi üzerine kurulmuş olan Zeugma Antik Kenti, askeri ve ticari bakımdan çok stratejik bir bölge olması nedeniyle tarihin her döneminde önemini korumuş. Döneminin en büyük kentlerinden biri olan Zeugma, tarihin değişik dönemlerinde değişik isimler almış.
Büyük İskender’in generallerinden ve daha sonra Suriye Kralı da olan Selevkos Nikator kendi adıyla, Fırat nehrinin adını birleştirerek M.Ö. 300 yılında burada “Fırat’ın Silifkesi” adında bir kent kurar.
Birecik Barajı’nın sularının yükselmesiyle tarihi kent sular altında kalmaya başladı. Zeugma Antik Kentinin paha biçilmez kalıntılarının büyük bir bölümü bir dizi kurtarma çalışmaları ile Gaziantep Müzesine taşındı. Özellikle Zeugma’nın paha biçilmez mozaikleri özenle korunarak müzeye taşındı.
Halen Birecik Barajı’nın hemen üzerindeki müzenin hemen firişinde Zeugmadan çıkarılan kalıntılar görülebilir. Müzenin içinde ise Zeugma mozaiklerinin bire bir büyüklükteki fotoğraf sergileri gezilebilir.
NASIL GİDİLİR
Tekne turları genelde Halfeti’den ayarlanabiliyor. Halfeti’ye iki yoldan ulaşmak mümkün.
Büyük şehirlerden birinden hareket ediyorsa, önce Gaziantep ya da Urfa’ya uçup buradan otobüsle Birecik’e geçebilir. Ancak, gerek Gaziantep’e daha yoğun uçak seferlerinin olması, gerekse Birecik’e ulaşmanın daha kolay olması nedeniyle Gaziantep’ten bölgeye ulaşım daha uygun.
Gaziantep’te havaalanından otobüs garına geçtikten sonra güçlük çekmeden Birecik yönüne giden bir otobüs bulunabilir.
Yaklaşık bir buçuk saat süren bir yolculuktan sonra Birecik’e varılabiliyor.
Halfeti’ye gitmek için kara yolculuğunu tercih ediliyorsa, yapılması gereken şey Urfa istikametine giden bir otobüse binip sizi Birecik’de indirmelerini istemek. Ankara’dan Birecik’e yaklaşık 11 saatlik bir yolculuktan sonra varılıyor.